Ermenilerin Gürcistan’a Yerleşmesi ve Talepleri

Aysel Zeynalova

doi:https://doi.org/10.29329/jomiss.2024.1039.6

Original article | Journal of Migration and Settlement Studies 2024, Vol. 2(1) 77-92

Ermenilerin Gürcistan’a Yerleşmesi ve Talepleri

Aysel Zeynalova

pp. 77 - 92 | DOI: https://doi.org/10.29329/jomiss.2024.1039.6 | Manu. Number: MANU-2402-27-0002.R4

Published online: June 30, 2024 | Number of Views: 22 | Number of Download: 117

Save PDF

Abstract

Ermenilerin Gürcistan’a yerleştirilmesi 1860’lı yıllardan itibaren yoğunlaşmıştır. Çarlık Rusya’sının 19. yüzyılın başında Gürcistan’ı ilhak etmesiyle bu süreç daha da hızlanmıştır. Rus hükümeti Güney Kafkasya’da kendisini güçlendirmek amacıyla Ermeni faktörünü kullanmış ve onları bölgeye yerleşmeye teşvik etmiştir. Ermeniler de uygun koşulları kullanarak Gürcü tarihini çarpıtma, maddi ve manevi anıtlara el koyma politikası yürüterek toprak iddialarının hayata geçirilmesine zemin hazırlamaya başlamıştır. 917 devrimlerinden sonra Rusya İmparatorluğu yıkılmış ve Güney Kafkasya’da üç bağımsız devlet - Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan - kurulmuştur. Ermenistan, Gürcistan’ın farklı bölgelerine dağılmış Ermeni nüfusunu kullanarak toprak iddiasında bulunmuş ve savaş ilan etmeden Gürcistan’a saldırmıştır. Bu süreçte yerel Ermenilerin özel yerel hizmetleri de olmuştur. Sovyet Rusya’nın Güney Kafkasya’ya gelişinden sonra Gürcistan’da yaşayan Ermenilere imparatorluk politikası kapsamında ayrıcalıklar tanınmış, özellikle sınır boylarına yerleşmeleri için elverişli koşullar sağlanmıştır. Gürcistan bağımsızlığını kazandıktan sonra Ermenilerin doğrudan ve dolaylı olarak bu ülkenin ulusal çıkarlarına aykırı adımlar attığı bilinmektedir. Bu yıllarda yaşanan ağır ekonomik ve sosyal koşullar, bu ülkede yaşayan Ermenilerin sayısında düşüşe neden olmuştur.

Keywords: Gürcistan, Ermenistan, Ermeniler, Göç, Toprak iddiaları.

How to Cite this Article?

APA 6th edition
Zeynalova, A. (2024). Ermenilerin Gürcistan’a Yerleşmesi ve Talepleri . Journal of Migration and Settlement Studies, 2(1), 77-92. doi: 10.29329/jomiss.2024.1039.6

Harvard
Zeynalova, A. (2024). Ermenilerin Gürcistan’a Yerleşmesi ve Talepleri . Journal of Migration and Settlement Studies, 2(1), pp. 77-92.

Chicago 16th edition
Zeynalova, Aysel (2024). "Ermenilerin Gürcistan’a Yerleşmesi ve Talepleri ". Journal of Migration and Settlement Studies 2 (1):77-92. doi:10.29329/jomiss.2024.1039.6.

References

"1918-1919 Tseli Somkhet-Sakartvelos omi”, https://mematiane.ge/product-details.php?id=4924 [“1918-1919 წელი სომხეთ-საქართველოს ომი”, https://mematiane.ge/product-details.php?id=4924], son erişim tarihi: 10.02.2024.

“Naselenie Abkhazii”, http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rnabkhazia.html [“Население Абхазии”, http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rnabkhazia.html ], son erişim tarihi: 10.02.2024.

“Somkhebi Apkhazetshi kulturul avtonomias itkhoven”, https://www.ambebi.ge/article/189370-somxebi-apxazetshi-kulturul-avtonomias-itxoven/ [“სომხები აფხაზეთში კულტურულ ავტონომიას ითხოვენ”, https://www.ambebi.ge/article/189370-somxebi-apxazetshi-kulturul-avtonomias-itxoven/ ], son erişim tarihi: 10.02.2024.

“Somkhuri mosakhleoba Sakartveloshi”, http://www.nplg.gov.ge/greenstone3/library/collection/civil2/document/HASH01a3767db2542b22f1f13aaf;jsessionid=A6CDB1C2111CDCE70B813266427A1B34?ed=1 [“სომხური მოსახლეობა საქართველოში”, http://www.nplg.gov.ge/greenstone3/library/collection/civil2/document/HASH01a3767db2542b22f1f13aaf;jsessionid=A6CDB1C2111CDCE70B813266427A1B34?ed=1], son erişim tarihi: 10.02.2024.

ABDALADZE, Aleksandre, Sakartvelo da Somkheti, Gamomtsemloba Egrisi, Tiflis 2008. [ალექსანდრე აბდალაძე, საქართველო და სომხეთი, გამომცემლობა ეგრისი, თბილისი 2008].

AĞACAN, Kamil, “Ermenistan-Gürcistan İlişkileri”, Ermeni Araştırmaları, S. 19, 2005, s. 62-82.

APTSİAURİ, Ketevan, “kartuli-somkhuri urtiertobebi XVIII-XIX ss-shi”, https://iberiana2.wordpress.com/armenia/aptsiauri/. [ქეთევან აფციაური “ქართულ-სომხური ურთიერთობები XVIII-XIX სს-ში”, https://iberiana2.wordpress.com/armenia/aptsiauri/ ], son erişim tarihi: 10.02.2024.

ARVELADZE, Bondo, “Armyanskiye” ili Gruzinskiye cerkvi v Gruzii?!”, https://www.allgeo.org/index.php/ru/641-bondo-arveladze-armyanskie-ili-gruzinskie-tserkvi-v-gruzii [Бондо Арвеладзе, “Армянские или грузинские церкви в Грузии!?” https://www.allgeo.org/index.php/ru/641-bondo-arveladze-armyanskie-ili-gruzinskie-tserkvi-v-gruzii], son erişim tarihi: 10.02.2024.

BOCORİDZE, Giorgi, Mogzauroba Samtskhe-Cavakheti, Mecniereba, Tiflis 1992. [გიორგი ბოჭორიძე, მოგზაურობა სამცხე-ჯავახეთში, მეცნიერება, თბილისი 1992].

CAVAKHİSHVİLİ, İvane, Sakartvelos sazghvrebi, Tiflis 1919. [ივანე ჯავახიშვილი, საქართველოს საზღვრები, თბილისი 1919].

CHACHKHIANI, Archil, Brdzola Sakartvelos teritoriuli mtlianobisatvis 1918-1919 tslebshi (Somkhet-Sakartvelos omi), Ivane Cavakhishvili Tarih ve Etnoloji Enstitüsü, Tarih Doktora Tezi, Tiflis 2006. [არჩილ ჩაჩხიანი, ბრძოლა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისათვის 1918-1919 წლებში (სომხეთ-საქართველოს ომი), ივანე ჯავახიშვილის სახელობის ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტი, ისტორიის მეცნიერებათა კანდიდატის სამეცნიერო ხარისხის მოსაპოვებლად წარმოდგენილი დისერტაცია, თბილისი 2006].

CHACHKHİANİ, Archil, dashnakta natsionalistur-ekspansionisturi ideologia da Somkhet-Sakartvelos 1918-1919 tslebis omi, Tiflis 2007. [არჩილ ჩაჩხიანი, დაშნაკთა ნაციონალისტურ-ექსპანსიონისტური იდეოლოგია და სომხეთ-საქართველოს 1918-1919 წლების ომი, თბილისი 2007].

CHAVCHAVADZE, İlia, Kvata ghaghadi, Tiflis 1994. [ი. ჭავჭავაძე, ქვათა ღაღადი, თბილისი 1994].

Etnosebi Sakartveloshi, Ed. Merab Basilaia, Tiflis 2008. [ეთნოსები საქართველოში, რედაქტორი მერაბ ბასილაია, თბილისი 2008].

GURULİ, Vakhtang, “Georgievskis Traktati”, https://gfsis.org.ge/files/my-world/12/06.pdf [ვახტანგ გურული, “გეორგიევსკის ტრაქტატი“, https://gfsis.org.ge/files/my-world/12/06.pdf], son erişim tarihi: 10.02.2024.

HABİBBAYLİ, Samira, “Tarihten Günümüze Borçalı Bölgesine Ermeni İddiaları ve Bölgenin Türk (Azerbaycanlı) Ahalisi”, Ermeni Araştırmaları, S. 67, 2020, s. 115-136.

KAVTARADZE, Elguca, “Somkhetis pretenziebi Tbilisze”, https://ge.kavkazplus.com/news.php?id=34037%22 [ელგუჯა ქავთარაძე, სომხეთის პრეტენზიები თბილისზე, https://ge.kavkazplus.com/news.php?id=34037%22 ], son erişim tarihi: 10.02.2024.

KESKİN, Serhat-ANAÇ, Özge, “Ahıska Türklerinin 1944 Sürgünü’nden Günümüze Gürcistan’a Geri Dönüş Mücadelesi ve 2007 Yılına Kadar Dönenlerin Durumu”, Gürcistan’daki Müslüman Topluluklar Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset, Ed. Ayşegül Aydıngün-Ali Asker-Aslan Yavuz Şir, Avim Yay., Ankara 2016, s. 275-294.

KOMATSKHİA, Mamuka, Etnikuri Rukis Pormireba Sakartveloshi, Tiflis 2011. [მამუკა კომაცხია, ეთნიკური რუკის ფორმირება საქართველოში, თბილისი 2011].

QASIMLI, Musa-ÖMƏROV Vahid-MƏMMƏDOVA Naziyə-HƏBİBBƏYLİ Samirə-SALAYEV Kamal, Gürcüstanda Erməni Təşkilatlarının Fəaliyyəti (XIX Əsr-XXI Əsrin Əvvəlləri), Bakı 2020.

MACHARADZE, Valerian, “Georgievskis traktati”, http://www.sinergia.ge/samisaunje/Pdf_1(7)/valerian%20macharadze.pdf , [ვალერიან მაჭარაძე, “გეორგიევსკის ტრაქტატი”, http://www.sinergia.ge/samisaunje/Pdf_1(7)/valerian%20macharadze.pdf ], son erişim tarihi: 10.02.2024.

MAİSURADZE, Davit, “İudas morali anu Somkhuri sakme Sakartveloshi natsili I”, https://ge.kavkazplus.com/news.php?id=49617 [დავით მაისურაძე, იუდას მორალი ანუ სომხური საქმე საქართველოში ნაწილი I, https://ge.kavkazplus.com/news.php?id=49617 ], son erişim tarihi: 10.02.2024.

MAİSURADZE, Guram, “Kartuli-Somkhuri urtiertobis istoriograpiidan”, https://iberiana.wordpress.com/armenia-georgia/maisuradze-saq-som-2/ [გურამ მაისურაძე, “ქართულ-სომხური ურთიერთობის ისტორიოგრაფიიდან“, https://iberiana.wordpress.com/armenia-georgia/maisuradze-saq-som-2/], son erişim tarihi: 10.02.2024.

MARKHULIA, Guram, “Didi Somkhoba Sakartveloshi”, https://iberiana2.wordpress.com/armenia/markhulia-10/ [გურამ მარხულია, “დიდი სომხობა საქართველოში”, https://iberiana2.wordpress.com/armenia/markhulia-10/], son erişim tarihi: 10.02.2024.

MARKHULIA, Guram, “From the History of Armenian Diaspora in Georgia”, Causes of War Prospects for Peace, Tiflis 2009, s. 198-206.

MODEBADZE, Valeri, Meskhuri problemis analizi, Tiflis 2010. [ვალერი მოდებაძე, მესხური პრობლემის ანალიზი, თბილისი 2010].

National Statistics Office of Georgia (Geostat), http://geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/Census_release_ENG_2016.pdf, son erişim tarihi: 10.02.2024.

NUSEL, Emre, 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşın’da Kafkas Hanlıklarının Faaliyetleri, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne 2015.

ÖMƏROV, Vahid-KƏLBİZADƏ, Elnur-HƏBİBBƏYLİ, Samirə-MƏMMƏDOVA, Naziyə-SALAYEV, Kamal, Gürcüstan: İnzibati-Ərazi Quruluşu, İdarəçiliyi və Demoqrafiyası, Bakı 2019.

ÖZKAN, Selim Hilmi, “XVII. Yüzyılın Sonlarında Hıristiyan Birliği Projesi ve Ermeniler”, Hoşgörüden Yol Ayrımına Ermeniler, C. II, Kayseri 2009, s. 81-96.

ÖZKAN, Selim Hilmi, “Osmanlı Devleti’nden Gürcistan’a Ermeni Göçü ve Tiflis’de Ermeni Faaliyetleri (1878-1915)”, Yeni Türkiye Dergisi, S. 62, 2014, s. 1800-1809.

SORDİA, Giorgi, Ossetians in Georgia: in the wake of the 2008 war, Flensburg: European Centre for Minority Issues (ECMI), 2009, https://www.ssoar.info/ssoar/handle/document/10693, son erişim tarihi: 10.02.2024.

Statistikis Erovnuli Samsakhuri (sakstati), https://migration.commission.ge/files/census_release_geo_2016.pdf [სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (საქსტატი), https://migration.commission.ge/files/census_release_geo_2016.pdf], son erişim tarihi: 10.02.2024.

VADACHKORİA, Shota, Somkhur-Kartuli urtiertoba da 1918-1919 tslebis samkhedro dapirispirebis mizezebi, https://iberiana.wordpress.com/armenia-georgia/vadachkoria/ [შოთა ვადაჭკორია, სომხურ-ქართული ურთიერთობა და 1918-1919 წლების სამხედრო დაპირისპირების მიზეზები, https://iberiana.wordpress.com/armenia-georgia/vadachkoria/ ], son erişim tarihi: 10.02.2024.

Volume 2 Issue 1

June 2024

All Articles