Original article | Journal of Migration and Settlement Studies 2024, Vol. 2(1) 54-64
Hititlerin Nerik, Šamuha ve Tiliura Kentleri Üzerindeki Sınır Politikası
Yusuf Kılıç & Göksel Günal
pp. 54 - 64 | DOI: https://doi.org/10.29329/jomiss.2024.1039.4 | Manu. Number: MANU-2405-14-0002.R3
Published online: June 30, 2024 | Number of Views: 36 | Number of Download: 94
Abstract
Hititlerin tarihleri boyunca uğraşmak zorunda oldukları sorunların başında Kaška ve Azzi-Hayaša memleketlerinin sınır bölgeleri gelmektedir. Hitit krallarının bu bölgelerde güvenliği sağlamadan başka bir ülkeye sefere çıkmaları pek mümkün olmamıştır. Nitekim Hitit kralları bu bölgelerde sınır güvenliğinin sağlanması için çeşitli politikalar uygulamışlardır. Bunlardan birisi de sınır kentleri politikasıdır. Bu çalışmada Hitit’in kuzeyindeki Kaška ve doğusundaki Azzi-Hayaša memleketleriyle sınır olan Nerik, Šamuha ve Tiliura kentlerinin sınır kenti politikası incelenmiştir. Nerik, Hititlerin büyük kült merkezlerindendir ve aynı zamanda siyasi güce de sahiptir. Coğrafi olarak başkent Hattuša'nın kuş uçuşu 148 km kuzeydoğusunda, modern Samsun ili Vezirköprü ilçesi Oymaağaç Höyük’te yer almaktadır. Šamuha, kral II./III. Tuthaliya (MÖ 1430-1400) Dönemi’nde Hititlere başkentlik yapmıştır. Kaška ve Azzi-Hayašalı düşman üzerine yapılan seferler buradan hareketle yürütülmüştür. Šamuha coğrafi olarak, Hattuša'nın kuş uçuşu 169 km güneydoğusunda, Kızılırmak nehrine 500 m uzaklıkta, modern Sivas ili sınırları içerisinde yer almaktadır. Tiliura, Kaška Kabilesi sınırında bulunmaktadır. Yeşilırmak Nehri'nin kuzeyinde Kaška Kabilesi, güneyinde ise Tiliuralılar yer almaktadır. Tiliura’nın lokalizasyonu günümüzde halen tartışma konusudur. Bu kentlere uygulanan en etkili sınır politikası kral III. Hattušili (MÖ 1280-1250) Dönemi’nde uygulanmıştır. Kral III. Hattušili'nin uyguladığı politika, diğer Hitit krallarının uyguladığı sınır kenti politikasından farklılık arz etmektedir.
Keywords: Hititler, Nerik, Šamuha, Tiliura, Sınır Kenti Politikası.
| How to Cite this Article? |
|---|
|
APA 6th edition Harvard Chicago 16th edition |
| References |
|---|
|
ALP, Sedat, “Hititlerde Sosyal Sınıf Nam.Ra’lar ve İdeogramın Hititçe Karşılığı”, Belleten, C. 13, S. 50, 1949, s. 245-270. BOZGUN, Şafak, III.Hattušili Devrinde Nerik ve Hakmiš Memleketleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2019 BOZGUN, Şafak, “Çivi Yazılı Belgelere Göre Tiliura Kenti’nin Konumu II”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 58, S. 2, 2018, s. 1246-1266. BOZGUN, Şafak, “CTH 89: Çiviyazılı Belgelerde Hitit Sınır Kenti Tiliura (I)”, Archivum Anatolicum, C. 11, S. 1, 2017, s. 29-74. CEVHER, Mehmet, Hitit Kentlerinde Savunma Sistemleri ve Savunma Anlayışı, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2019 CZİCHON, Rainer Marie, YILMAZ, Mehmet Ali, ÇÜMEN, H. Burak, “Oymaağaç Höyük/Nerik Arkeoloji Projesi 2022 Yılı Çalışmaları”, 43. Kazı Sonuçları Toplantısı C. 2, 2022, s. 447-464. CZİCHON, Rainer Marie, “Oymaağa Höyük/Nerik (?)”, Hititler Bir Anadolu İmparatorluğu, (Ed. Meltem Alparslan), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2013, s. 298-313. DEMİREL, Serkan, MÖ II.Binyılda Kuzey Anadolu (Karadeniz Bölgesi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2010 DİNÇOL, Ali-YAKAR, Jak, “Nerik Şehrinin Yeri Hakkında”, Belleten, C. 38, S. 152, 1974, s. 563-572. EKMEN, Hamza, “Filolojik ve Arkeolojik Verilere Göre Anadolu’da M.Ö. II. Binde İletişim ve Ulaşım Aracı Olarak Nehirlerin Önemi”, İletişim Ağları ve Sosyal Organizasyon, (Ed. Adnan Baysal), Ege Yayınları, İstanbul 2015, s. 47-66. GAVAZ, Özlem Sir, “Hitit İmparatorluk Devri Krallarında I. Šuppiluliuma Dönemi’nde Anadolu”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 1, S. 1, 2008, s. 21-39 GÖTZE, Albrecht, Kizzuwatna And The Problem Of Hittite, Yale University Press, New Haven 1940. GÜTERBOCK, Hans Gustav, “The Deeds of Şuppiluliuma as Told by His Son”, Journal of Cuneiform Studies, C. 10, S. 2, 1956, s. 41-68. HOFFNER, Harry Angier, The Laws Of The Hittites, Tuta Sub Aegide Pallas, Leiden 1997. KAYA HASDEMİR, Hülya, “Sivas’ın Tarihi Yolları: Tacir, Rahip, ve Komutanın Ayak İzleri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 40, S. 69, 2021, s. 1-27. KINAL, Firuzan, Eski Anadolu Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1987. MEMİŞ, Ekrem, Eski Çağ Türkiye Tarihi, Çizgi Kitabevi, Bursa 2013. MURAT, Leyla, “Hitit Coğrafyasında Yukarı Ülke ve Tarihi Önemi”, Türkiye’de Sosyal Bilimlerin Gelişmesi ve Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Sempozyumu, 1998, s. 175-188. MÜLLER KARPE, Vuslat, MÜLLER KARPE, Andreas, “Kayalıpınar/Šamuha’da Yapılan Kazı Çalışmaları”, 38. Kazı Sonuçları Toplantısı 3. Cilt, (Ed. Adil ÖZME), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2017, s. 297-316. MÜLLER KARPE, Andreas, “The East: Archaeology The Upper Land, Azzi-Hayaša, Išuwa”, Hittite Landscape and Geography, (Ed. Mark Weeden ve Lee Z. Ullmann), Brill, Leiden 2017, s. 58-74. SAĞDIŞ, Dursun, “Samsun Bölgesi’nde Kaška (Gaška) Hitit Mücadelesi”, AMİSOS, C. 4, S. 7, 2019, s. 219-237. TİRO, Ali Osman, Hititlerde Toplu Nüfus Aktarımları ve Ülke İçinde Kullanımları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2016 ÜNAL, Ahmet, Hititler Devrinde Anadolu 1, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2002. ÜNAL, Ahmet, Eski Anadolu Siyasi Tarihi 1, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara 2018. ÜNSAL, Veli, “Hayaşa Krallığı’nın Kuzeydoğu Anadolu’daki Varlığı ve Hayaşa-Hitit İlişkileri”, RSSS, C. 5, S. 4, 2017, s. 790-809. YİĞİT, Turgut, “MÖ II. Bin Yıl Anadolu Kentlerinden Šamuha’nın Tarihi ve Lokalizasyonu Üzerine”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 19, S. 30, 1997, s. 273-287. |
.jpeg)
