Original article | Open Access
Journal of Migration and Settlement Studies 2024, Vol. 2(2) 106-123
pp. 106 - 123 | DOI: https://doi.org/10.29329/jomiss.2024.1088.2
Publish Date: December 26, 2024 | Single/Total View: 9/23 | Single/Total Download: 18/24
Abstract
1877-1878 Osmanlı Rus Harbi sonrasında imzalanan Berlin Antlaşması’yla birlikte Romanya bağımsızlık kazandı. Harp esnasında ve sonrasında Dobruca bölgesindeki Müslümanlar göç etmek zorunda kaldı. Geride kalanlar ise çeşitli baskılara maruz kalmaktaydılar. Osmanlı Devleti Müslümanların sorunlarıyla yakından ilgilenmek adına Bükreş’e elçi ataması yaptı. Osmanlı Devleti ile Romanya arasındaki diplomatik müzakerelere konu olan en önemli göçmen sorunlarından biri emlak meselesiydi. Osmanlı Devleti göçmen emlakları için değeri olan miktarı isterken Romanya tarafı ise emlak işini değerinden daha düşük bir fiyata halletmek için çaba sarf etmiştir. İki devletin diplomatları konu üzerinde uzun yıllar müzakerelerde bulunmuş ise de istenilen sonuç elde edilememiştir. Her defasında Romanya hükümeti Osmanlı yetkililerini oyalayarak işi sürüncemede bırakmıştır. Netice itibariyle II. Abdülhamid döneminde çözülemeyen mesele V. Mehmed Reşad zamanında da gündemde kalmıştır. Bu çalışmada 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi esnasında ve sonrasında çeşitli baskılarla Dobruca bölgesini terk etmek zorunda kalmış göçmenlerin emlak meselesi ele alınmıştır. Çalışmada Sultan II. Abdülhamid döneminde Dobruca emlakı meselesini çözmek için Romanya ile kurulan diplomatik ilişkiler ve süreçte yaşananlar Osmanlı Arşiv vesikaları ışığında ortaya konulmuştur.
Keywords: Osmanlı Devleti, Romanya, Dobruca, Göçmen, Emlak.
APA 7th edition
Yadi, A. (2024). II. Abdülhamid Döneminde Dobruca Göçmenlerinin Emlakı Meselesi. Journal of Migration and Settlement Studies, 2(2), 106-123. https://doi.org/10.29329/jomiss.2024.1088.2
Harvard
Yadi, A. (2024). II. Abdülhamid Döneminde Dobruca Göçmenlerinin Emlakı Meselesi. Journal of Migration and Settlement Studies, 2(2), pp. 106-123.
Chicago 16th edition
Yadi, Ahmet (2024). "II. Abdülhamid Döneminde Dobruca Göçmenlerinin Emlakı Meselesi". Journal of Migration and Settlement Studies 2 (2):106-123. https://doi.org/10.29329/jomiss.2024.1088.2
1. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
Babıali Evrak Odası Evrakı (BEO)
Dâhiliye Nezâreti Hukuk Müşavirliği (DH. HMŞ)
Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalemi (DH. MKT)
Hariciye Nezâreti Hukuk Müşavirliği Odası (HR. HMŞ. İŞO)
Hariciye Nezâreti İdare (HR. İD)
Hariciye Nezâreti İstanbul Murahhaslığı (HR. İM)
Hariciye Nezâreti Romanya Muhacirin Evrakı (HR. MHC.02)
Hariciye Nezâreti Siyasi Kalemi (HR. SYS)
Hariciye Nezâreti Tahrirât-ı Hariciye Odası (HR. TH)
Hariciye Nezâreti Tercüme Odası (HR. TO)
İrade Hariciye (İ. HR)
Meclis-i Vükela Mazbataları (MV)
Muâhedeler (MHD)
Sadâret Mektubî Mühimme Kalemi (A. MKT. MHM)
Yıldız Esas Kâmil Paşa Evrakı (Y. EE. KP)
Yıldız Mütenevvi Maruzât Evrakı (Y. MTV)
Yıldız Perakende Arzuhâl ve Jurnaller Kataloğu (Y. PRK. AZJ)
Yıldız Perakende Başkitâbet Dairesi Evrakı (Y. PRK. BŞK)
Yıldız Perakende Dâhiliye Nezâreti Maruzâtı (Y. PRK. DH)
Yıldız Perakende Elçilik-Şehbenderlik ve Ataşemiliterlik (Y. PRK. EŞA)
Yıldız Perakende Hariciye Nezâreti (Y. PRK. HR)
Yıldız Perakende Nâme-i Hümayun (Y. PRK. NMH)
Yıldız Sadaret Hususi (Y. A. HUS)
2. Süreli Yayınlar
Asır
Tercüman-ı Hakikat
Vakit
3. Kitap, Makale ve Tezler
ABDULA, İrsel, Türkiye-Romanya Arasında Göç ve Göçmen Meselesi (1878-1940), Basılmamış
Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2005.
AKGÜNDÜZ, Ahmet, “Osmanlı İmparatorluğu ve Dış Göçler 1783-1922”, Toplum ve Bilim, S. 80,
Bahar 1999, s. 144-170.
ALTUĞ, Altuğ, 93 Harbi Sonrası Göçe Zorlanan Dobruca Müslümanlarının Emlakı Meselesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2024.
AYDIN, Mahir, “Doksanüç Savaşı Sonrasında Balkanlar”, Balkanlar ve Göç, Bursa Kültür A. Ş. Yayınları, Bursa 2013, s. 125-133.
BEDİR, Ömer, “Osmanlı İmparatorluğu’yla İlişkileri Bağlamında Voyvodalıklardan Modern Romanya’ya Osmanlı-Romanya Diplomatik İlişkileri”, Artuklu İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 5/2, 2020, s. 56-72.
BOSTAN, Zeynep, Osmanlı Hariciyesinin Modern Temelleri: II. Abdülhamid Döneminde Diplomasi, Kitap Yayınevi, İstanbul 2021.
DEMİR, Yasemin, Dobruca Meselesi (1878-1913), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çankırı 2023.
DUMAN, Önder, “Atatürk Döneminde Romanya’dan Türk Göçleri (1923-1938)”, Bilig, Sayı 45, Bahar 2008, s. 23-44.
EREN, Ahmet Cevat, Türkiye’de Göç ve Göçmen Meseleleri Tanzimat Devri, İlk Kurulan Göçmen Komisyonu, Çıkarılan Tüzükler, Nurgök Matbaası, İstanbul 1966.
ERKAN, Süleyman, “XIX Yüzyıl Sonlarında Osmanlı Devleti’nin Göçmenleri İskan Politikasına Yabancı Ülkelerin Müdahaleleri”, Osmanlı, C. 4, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, s. 612-631.
HACISALİHOĞLU, Mehmet, “Negotiations and Agrements for Population Transfers in the Balkans from the Begining of the 19th Century until the Balkan Wars of 1912-1913”, Journal of Balkan and Black Sea Studies, Year 1, Issue 1, Sonbahar 2018, s. 31-75.
İNALCIK, Halil, “Osmanlı Döneminde Balkanlar Tarihi Üzerine Yeni Araştırmalar”, Ankara Üniversitesi Güneydoğu Avrupa Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Dergisi, 1/1, 2012 s. 1-10.
İPEK, Nedim, İmparatorluktan Ulus Devlete Göçler, Serander Yayınları, Trabzon 2006.
İSMAİL, Nilgün,” Some Aspects of Social and Economic Life of Turkish Community Northern Dobruja During Abdulhamid II”, Sultan II. Abdülhamid Sempozyumu Bildiriler Kitabı (Sosyo-Ekonomik Hayat-Eğitim), C. 2, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2014, s. 149-156.
KARASU, Cezmi, “Bağımsızlıktan I. Dünya Savaşına Romanya”, Balkanlar El Kitabı, C. 1, Karam&Vadi Yayınları, Ankara 2006, s. 515-527.
KARPAT, Kemal H., “Balkanlar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Diyanet Vakfı Yayınları, C. 5, İstanbul 1992, s. 25-32.
KARPAT, Kemal H., “Dobruca”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Diyanet Vakfı Yayınları, C. 9, İstanbul 1994, s. 482-486.
KARPAT, Kemal H., Osmanlı Modernleşmesi (Toplum, Kurumsal Değişim ve Nüfus), Timaş Yayınları, 4. Baskı, İstanbul 2019.
KARPAT, Kemal H., Osmanlı’da Milliyetçiliğin Toplumsal Temelleri, Timaş Yayınları, İstanbul 2017.
KARPAT, Kemal H., Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler, Çev. Bahar Tırnakçı, 3. Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul 2017.
KARPAT, Kemal H., Osmanlı’dan Günümüze Kimlik ve İdeoloji, Çev. Güneş Ayas, Timaş Yayınları, İstanbul 2009.
KÖKSAL, Osman, “Elçiye Zeval Olmaz: Osmanlı Devleti’nin Romanya’da Diplomatik Misyon Tesisi ve Örgütü (1878-1900)”, Türkiye-Romanya İlişkileri: Geçmiş ve Günümüz Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, C. 1, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2019, s. 81-95.
ORTAYLI, İlber, Osmanlı’da Değişim ve Anayasal Rejim Sorunu, İş Bankası Yayınları, 11. Baskı, İstanbul 2008.
ÖRENÇ, Ali Fuat, Balkanlarda İlk Dram Unuttuğumuz Mora Türkleri ve Eyaletten Bağımsızlığa Yunanistan, Babıâli Kültür Yayıncılık, İstanbul 2009.
POPOVİÇ, Aleksandre, Balkanlarda İslam, İnsan Yayınları, İstanbul 1995.
SANSAR, Mehmet Fatih, Bağımsızlıktan Balkan Savaşlarına Osmanlı-Romanya İlişkileri, Basılmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir 2020.
SAVA, Cecilia Alina and Mihaela Mehedinti, “The Evolution of the Political and Diplomatic Relations Between Romania and the Ottoman Empire (1878-1912)”, in Le Guerre Balcaniche e la fine del “Secolo Lungo” Atti del convegno di Târgu Mureş (19-20 luglio 2012), Ed. Motta, Roma: Edizioni Nuova Cultura, 2013, s. 79-102.
SERBESTOĞLU, İbrahim, Osmanlı Kimdir? Osmanlı Devleti’nde Tabiiyet Sorunu, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2014.
ŞİMŞİR, Bilal N., Rumeli’den Türk Göçleri Belgeler III, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1987.
ÜLKÜSAL, Müstecib, Dobruca ve Türkler, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1986.
YAKUT, Kemal, “Kırım Tatarları ve Nogayların Osmanlı İmparatorluğu’na Göçleri (1783-1922)”, Türkiye’nin Göç Tarihi (14. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Türkiye’ye Göçler), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2015, s. 121-132.
YAKUT, Kemal, “Osmanlı’nın Sancılı Nüfus Mirası: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Romanya’dan Türkiye’ye Gelen Türk Göçmenleri”, Balkanlarda İslam Medeniyeti Uluslararası Üçüncü Sempozyumu Tebliğleri, İstanbul 2011, s. 695-714.